Coronapandemie: zoeken naar houvast gaat met vallen en opstaan

Wat zijn de gevolgen van de coronapandemie voor de economie en het beleggingsbeleid? Luc Aben, hoofdeconoom bij Van Lanschot, ziet drie belangrijke zaken die de financiële markten en mensen die beleggen tot rust kunnen brengen. 

1. Strikte en geloofwaardige maatregelen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan
2. Ruim ondersteunend begrotingsbeleid van overheden
3. Gecoördineerd ruim monetair beleid van centrale banken

1. Maatregelen tegen de verspreiding van het coronavirus

De ernst van de coronapandemie begint door te dringen bij beleidsmakers en burgers. Het ene na het andere land gaat volledig of gedeeltelijk op slot. Maatregelen zoals sluiting van scholen, cafés en restaurants worden gemeengoed. Landsgrenzen gaan (gedeeltelijk) dicht waardoor het internationale (vlieg)verkeer in belangrijke mate stil komt te staan.

Het aantal nieuwe restricties door het snel oplopende aantal besmettingen zorgt voor een aanhoudende stroom negatieve berichtgeving waarop financiële markten reageren. Halverwege vorige week gaf de slappe houding van de Amerikaanse president Trump nog aanleiding tot nervositeit op financiële markten.

Of alle maatregelen voldoende zijn is afwachten. Opvallend is dat er geen enkele Europese coördinatie is. Ieder land beslist voor zichzelf. Eerst aarzelend, inclusief verwarrende communicatie, maar uiteindelijk allemaal in dezelfde richting. Gegeven de incubatietijd van het coronavirus is er hopelijk over zeven tot veertien dagen meer duidelijkheid of de maatregelen voldoende waren en op tijd kwamen. Of dat met de aanvankelijke aarzeling kostbare tijd is verloren.

Een beduidende afname van het aantal besmettingen op dagbasis zal uiteindelijk verlichting moeten brengen op de aandelenbeurzen. Eerst moet het openbare leven zich weer normaliseren, daarna kunnen overheden en centrale banken (verder) zuurstof toedienen aan de economie met stimuleringsmaatregelen. De zekerheid dat die zuurstof komt, moet onzekerheid wegnemen bij burgers, bedrijven en beleggers.

2. Ruim ondersteunend begrotingsbeleid door overheden

Hoe langer de coronacrisis zich voortsleept, hoe groter de economische schade. In de huidige omstandigheden is er voor politieke beleidsmakers maar één opdracht: een doelgericht en ruim begrotingsbeleid optuigen. Zuurstof voor de economie om deze moeilijke periode te overbruggen. Denk niet alleen aan steunmaatregelen voor ondernemingen en consumenten die inkomensverlies hebben, maar bijvoorbeeld ook aan bijstand voor Amerikanen die zich niet laten testen omdat het te duur voor hen is

Het is hoopgevend dat ‘begrotingshavik’ Duitsland bereid is om alles uit de (brand)kast te halen wat nodig is om de economie te helpen. Ook de Europese Commissie heeft al aangegeven soepel te zullen omspringen met de Europese begrotingsregels. Met dit keer voorlopig geen tegenwerpingen van landen die normaal gezien strenger in de begrotingsleer zijn zoals Nederland, Duitsland, Oostenrijk en Denemarken. Zelfs als overheidsschulden toenemen tot de niveaus van vlak na de financiële crisis in 2008.

Maandag moeten de goede intenties concreet worden tijdens een bijeenkomst van de ministers van financiën van de eurozonelanden. Een krachtig optreden kan de financiële markten mogelijk wat kalmeren. In het Verenigd Koninkrijk is al een steunpakket ter waarde van 1,3% van het bruto binnenlands product (BBP) goedgekeurd. Voor de eurozone zou een soortgelijke maatregel uitkomen op een pakket van meer dan 160 miljard euro. Wij verwachten voor de Verenigde Staten dat de Senaat de komende uren ook een ruim financieel steunpakket goedkeurt.

3. Ruim monetair beleid van centrale banken

Voor centrale banken is de opdracht hetzelfde als voor overheden: helpen overbruggen. De Europese Centrale Bank en Bank of England namen vorige week al een pakket maatregelen. In essentie komt dat neer op verdere liquiditeiten ter beschikking stellen aan het banksysteem. Op hun beurt kunnen de banken dat extra geld doorsluizen naar de reële economie. De Bank of England koppelde er een renteverlaging van 50 basispunten aan.

De Amerikaanse centrale bank Fed heeft zondagavond de rente al nagenoeg tot nul verlaagd, massale liquiditeitsinjecties in het bankwezen aangekondigd en aangegeven weer obligaties te gaan opkopen.

Dat centrale banken met steunmaatregelen komen is noodzakelijk. Maar anders dan bij vorige periodes van spanning zoals de financiële crisis in 2008, zijn ze niet voldoende om markten tot rust te brengen. De bron van alle turbulenties is dit keer niet het financiële systeem, zodat alleen monetaire hulp niet volstaat. Het monetaire beleid moet ten volle het begrotingsbeleid van overheden ondersteunen.

Financiële markten en beleggingsbeleid

Financiële markten lieten de afgelopen dagen uitzonderlijke koersbewegingen zien. Te midden van die bewegingen heeft ons beleggingsbeleid een aantal ankerpunten:

• Beleggers proberen zich aan te passen aan de nieuwe werkelijkheid: onzekerheid over het verloop van het coronavirus, lagere economische groei en inzakkende bedrijfswinsten.
• De zoektocht van beleggers naar nieuwe houvast verloopt met vallen en opstaan, zodat tussentijds koersen alle kanten opspringen.
• Als overheden voldoende maatregelen opleggen voor indamming van het virus, dan komt de piek van het aantal verspreidingen in Europa over 3 tot 5 weken. In de VS is dat 1 tot 2 weken later. Ondertussen moeten politieke en monetaire beleidsmakers voldoende de helpende hand bieden met steunmaatregelen.
• In het derde kwartaal zou de economische activiteit geleidelijk terug kunnen naar een normaler niveau.
• Financiële markten anticiperen op dit meest waarschijnlijke scenario, dat is het moment dat de verspreiding van het virus vermindert. In Europa is dat waarschijnlijk over 3 tot 5 weken en in de VS 1 tot 2 weken later.
• Aandelenbeurzen prijzen veel slecht nieuws in. De koers-winstverhouding in Europa bedraagt minder dan 11. In Azië is dat rond de 12. In de VS is de waardering iets hoger met ongeveer 14.
• Vooral in Europa en Azië is de koers-winstverhouding ver onder het langjarig gemiddelde van 15 à 16. Waarbij we wel aanstippen dat de onderliggende bedrijfswinsten momenteel met grote onzekerheid zijn omgeven. Veel hangt af van normalisering van de economie in het derde kwartaal.
• Markten kunnen nog geruime tijd nerveus blijven, zodat enige terughoudendheid voor beleggers noodzakelijk is. Ondanks de onzekerheid op de kortere termijn, is het als belegger cruciaal om de focus op de langere termijn te houden. Dat betekent onder meer geen drastische beslissingen nemen omdat markten heftig schommelen.
• Evi houdt de verdeling van de beleggingscategorieën in de Evi Fondsen goed in de gaten. Die verdeling is gemaakt met het oog op de rendements- en risicodoelstellingen op de langere termijn. Brengen forse marktbewegingen die verdeling in het gedrang en leiden ze tot een dalend gewicht van aandelen, dan kan dat aanleiding zijn om aanpassingen door te voeren. Het is zaak om dat geleidelijk te doen, in stapjes en breed gespreid over de regio’s VS, Europa, Pacific en opkomende landen.
• Om het gewicht van aandelen in ons beleggingsbeleid op peil te houden, hebben wij de afgelopen week tweemaal voorzichtig aandelen bijgekocht in dalende beurzen.

We volgen de ontwikkelingen op de voet

Het spreekt voor zich dat we de situatie op de voet blijven volgen. We zijn continue in overleg en als dat nodig is sturen we bij in ons beleggingsbeleid.