Levensexecuteur benoemen voor uw levenstestament? 4 aandachtspunten

In sommige situaties is het verstandig of misschien zelfs noodzakelijk om een vertrouwenspersoon te benoemen, die (in de toekomst) bepaalde (financiële) zaken voor u of uw familieleden kan regelen. In welke situaties is dat belangrijk en waar moet u dan op letten?

In dit blog staat het benoemen van een gevolmachtigde* in uw levenstestament centraal. Degene die de volmacht krijgt, wordt ook wel levensexecuteur genoemd. Dit is dus een heel andere rol dan de testamentaire executeur. Deze laatste heeft een rol na uw overlijden, terwijl de levensexecuteur juist een rol heeft tijdens uw leven.

In een levenstestament kunt u wensen en instructies vastleggen voor de situatie waarin u tijdens uw leven uw belangen zelf niet meer kunt of wilt behartigen. Bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom. U kunt een volmacht geven aan een privépersoon of een rechtspersoon. Het benoemen van een levensexecuteur doet u in een levenstestament dat u bij een notaris kunt laten opstellen. De notaris kan dit levenstestament inschrijven bij het Centraal Levenstestamentregister. Dit laatste is overigens niet verplicht. Maar wie gaat u benoemen? En laat u de volmacht direct ingaan of koppelt u hier voorwaarden aan?

Vier aandachtspunten voor het benoemen van een levensexecuteur:

1. Wie benoemt u tot levensexecuteur?

Het is belangrijk om vooraf te overleggen met degene die u wilt benoemen in uw levenstestament. Het is een verantwoordelijkheid die veel tijd in beslag kan nemen. Degene die u benoemt moet over voldoende expertise beschikken. Het is belangrijk dat u goed afstemt wat u van de levensexecuteur verwacht. U kunt de levensexecuteur een volmacht geven die direct ingaat. Maar u kunt er ook voor kiezen om de volmacht pas later in te laten gaan. Bijvoorbeeld als een arts heeft bepaald dat u niet meer wilsbekwaam bent. In de praktijk zien we vaak dat de volmacht voor de partner direct ingaat. De volmacht van (een van) de kinderen gaat pas in als een bepaalde situatie zich voordoet. Bijvoorbeeld als uw partner er niet meer is of uw belangen niet meer wil of kan behartigen. De kinderen zijn dan opvolgend levensexecuteur.

U kunt meerdere personen een volmacht geven in uw levenstestament. Vaak zien we dat er een levensexecuteur voor de financiële zaken en een andere levensexecuteur voor medische zaken is benoemd. Er zijn ook professionele organisaties, zoals bijvoorbeeld family offices, die als levensexecuteur kunnen optreden.

2. Bevoegdheden van de levensexecuteur

In een levenstestament legt u vast welke bevoegdheden de levensexecuteur krijgt. U bepaalt of de levensexecuteur alleen uw financiële zaken mag regelen of ook uw medische zaken. Het levenstestament bevat volmachten, wensen, verzoeken, geboden en verboden. Dit geldt zowel op familiair, financieel als medisch gebied. De wet verbiedt de levensexecuteur overigens ook bepaalde handelingen, zoals het aanpassen van uw testament. U bepaalt bij de benoeming zelf wat de levensexecuteur in rekening mag brengen als loon en/of (on)kosten. Is er sprake van een professionele levensexecuteur? Dan is het gebruikelijk dat er een uurtarief in rekening wordt gebracht. De beloning moet wel in het levenstestament zijn vastgelegd.

3. Toezichthouder

In een levenstestament kunt u ook een toezichthouder benoemen. De toezichthouder controleert regelmatig uw levensexecuteur als u zelf niet in staat bent om dat te doen. Op deze wijze verkleint u het risico dat een levensexecuteur misbruik maakt van zijn bevoegdheden. Als u geen toezichthouder benoemt, is het in geval van misbruik mogelijk dat iemand uit uw omgeving naar de rechter stapt om een bewindvoerder of curator te benoemen. In het levenstestament kunt u zelf bepalen wanneer het toezicht ingaat. Misschien vindt u toezicht op uw partner als gevolmachtigde niet nodig, maar op uw kind bijvoorbeeld wel. Als een kind de gevolmachtigde is, dan kunnen andere kinderen de toezichthouder zijn. Het is ook mogelijk om te bepalen dat de levensexecuteur bij bepaalde handelingen toestemming nodig heeft van de toezichthouder. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de verkoop van onroerend goed. Maar ook de wijziging van het beleggingsprofiel van de beleggingsportefeuille. Een toezichthouder heeft recht op een vergoeding voor gemaakte kosten. Daarnaast is het ook mogelijk om een beloning toe te kennen voor zijn werkzaamheden. Als er een familielid benoemd is, dan wordt er meestal geen vergoeding of beloning toegekend.

4. Geen levenstestament, wat dan?

Stel dat u niets regelt en u korte of langere tijd niet in staat bent om uw belangen goed te behartigen? Dan kan onder andere uw familie een rechter verzoeken om een bewindvoerder, mentor of een curator te benoemen. Deze persoon vertegenwoordigt u dan. U hebt in dat geval geen invloed op wie de rechter benoemt. Als de rechter een bewindvoerder benoemt en u heeft een effectenportefeuille, dan moet de bewindvoerder doelmatig beleggen. In de richtlijnen voor bewindvoerders die door een rechter zijn benoemd, staat dat het beleggingsprofiel defensief tot zeer defensief moet zijn. Dit kan inhouden dat er aandelen verkocht moeten worden als uw beleggingsprofiel hoger is dan defensief. Het is mogelijk om aan de rechter te vragen of de bewindvoerder toch offensiever mag beleggen. Het is aan de rechter om hier wel of niet akkoord mee te gaan.
Met een levenstestament kunt u zelf de regie in handen houden. Maar het ontneemt de rechter niet de bevoegdheid om een bewindvoerder, mentor of curator aan te stellen. De rechter zal wel rekening houden met uw wensen zoals die vastgelegd zijn in uw levenstestament.

Weet u wie u wilt benoemen als levensexecuteur? Informeer dan uw notaris zodat dit in uw levenstestament kan worden vastgelegd.

Dit is de vierde en laatste blog in de blogserie over het benoemen van vertrouwenspersonen. In de andere drie blogs leest u over het benoemen van een executeur, een bewindvoerder en een voogd.

* Een gevolmachtigde moet een handelingsbekwaam persoon zijn. Hij moet dus meerderjarig zijn en mag niet onder curatele staan.

Geschreven naar de stand van zaken op 21 maart 2023.