Executeur benoemen in uw testament? 5 aandachtspunten

In sommige situaties is het verstandig of misschien zelfs noodzakelijk om een vertrouwenspersoon te benoemen, die (in de toekomst) bepaalde (financiële) zaken voor u of uw familieleden kan regelen. In welke situaties is dat belangrijk en waar moet u dan op letten?

In deze eerste blog staat het benoemen van een executeur in uw testament centraal.

Als u komt te overlijden dan moeten uw erfgenamen gezamenlijk beslissingen nemen over de afwikkeling van uw nalatenschap. De praktijk wijst uit dat dit soms tot meningsverschillen kan leiden. U kunt er daarom voor kiezen om in uw testament een executeur te benoemen die de nalatenschap gaat afwikkelen. Zeker bij vermogende families is dat belangrijk, gezien de grote belangen. Maar wie benoemt u en welke bevoegdheden geeft u de executeur?

Vijf aandachtspunten voor het benoemen van een executeur:

1. Wie benoemt u tot executeur?

U kunt een persoon* of een rechtspersoon benoemen. Kiest u een persoon, dan is het belangrijk om iemand te kiezen die u vertrouwt en die de juiste expertise in huis heeft. Ook moet deze persoon voldoende tijd hebben om uw nalatenschap af te wikkelen. U kunt bijvoorbeeld denken aan uw partner, uw kind of een familielid. Maar ook een goede vriend of zakenpartner komt voor in de praktijk. Soms wordt er in de privé-omgeving geen geschikte partij gevonden of wordt er bewust voor een rechtspersoon of organisatie gekozen. Naast notarissen zijn er ook andere professionele partijen in de markt, zoals family offices, die kunnen optreden als executeur.

Als u geen executeur heeft benoemd dan zijn de erfgenamen gezamenlijk verantwoordelijk voor de afhandeling van uw nalatenschap. Zij kunnen dan uit hun midden iemand aanwijzen die de erfenis kan afhandelen. Deze persoon is geen executeur, maar een boedelgevolmachtigde. Komen de erfgenamen er samen niet uit? Dan is een gang naar de rechter nodig.

2. Meerdere executeurs

U mag meerdere executeurs benoemen. De hoofdregel is dan dat iedere executeur alle werkzaamheden alleen mag uitvoeren, tenzij het testament anders bepaalt. U kunt ook bepalen dat de mede-executeurs alleen samen bevoegd zijn om op te treden als executeur. Zowel bij een zelfstandige als een gezamenlijke bevoegdheid van meerdere executeurs is het niet ondenkbaar dat de benoemde personen onderling ruzie krijgen over de taakverdeling. In dat geval kan een executeur met een verzoekschrift aan de kantonrechter vragen om daar een uitspraak over te doen. Om dit te voorkomen, is het verstandig om in uw testament vast te leggen welke taak iedere executeur heeft. U kunt bijvoorbeeld een executeur aanstellen die zich bezighoudt met de vererving van uw onderneming en een andere executeur speciaal voor de verdeling van uw privébezittingen. Ook is het mogelijk dat u in uw testament een opvolgend executeur opneemt. Als de persoon die u benoemt het executeurschap niet aanvaardt, is er in uw testament al geregeld wie dan de executeur wordt.

3. Bevoegdheden van de executeur

Er zijn in Nederland drie soorten executeurs. De eerste is de begrafenis-executeur, ook wel genoemd de één-ster-executeur. Deze mag alleen uw uitvaart regelen en zorgen dat deze betaald wordt. De tweede is de beheers-executeur, ook wel de twee-sterren-executeur genoemd. Deze mag de nalatenschap beheren. Als er geen begrafenis-executeur is benoemd mag de beheers-executeur dit regelen, maar deze executeur moet ook zorgdragen voor de boedelbeschrijvingen en het beheren van de nalatenschap. Deze executeur mag echter de nalatenschap niet zelfstandig verdelen. Hiervoor is toestemming van alle erfgenamen nodig. Het zelfstandig verdelen van de nalatenschap mag alleen de executeur met afwikkelingsbewind (de drie-sterren-executeur). Sinds 2012 is een executeur hoofdelijk aansprakelijk voor het afdragen van de erfbelasting.

4. Beloning executeur

Op grond van de wet is de beloning van de executeur 1% van het vermogen dat iemand nalaat. U mag in uw testament een afwijkende beloning opnemen. Dat kan ook een totaalbedrag of een uurloon zijn. U kunt ook opnemen dat er geen beloning is voor de executeur. Let op: de executeur moet de beloning in box 1 van de inkomstenbelasting opgeven als inkomsten uit overige arbeid. Dit is anders als er een executeur benoemd is die dit beroepsmatig doet. Dan is er sprake van winst uit onderneming in de inkomstenbelasting of in de vennootschapsbelasting.

5. Aanvaarden van het executeurschap

Een executeursbenoeming moet vermeld worden in een testament. Tot 1 januari 2003 kon een executeur ook in een codicil worden benoemd. Deze benoemingen zijn op grond van overgangsrecht nog steeds geldig. Na uw overlijden vraagt de notaris aan de door u benoemde executeur of hij ook daadwerkelijk executeur wil zijn. De betreffende persoon mag weigeren. De aanvaarding van het executeurschap gebeurt in een notariële verklaring. Dit kan de verklaring van executele zijn, maar ook de verklaring van erfrecht.

Dit is de eerste blog in een serie over het benoemen van vertrouwenspersonen in bepaalde situaties. In de komende periode verschijnen er nog drie blogs. Daarin behandelen we het aanstellen van een bewindvoerder, een voogd en een gevolmachtigde in uw levenstestament.

Of lees meer op de Evi van Lanschot website over wat er allemaal speelt  rondom een nalatenschap en/of het ontvangen van een erfenis

* Een executeur moet een handelingsbekwaam persoon zijn, die niet failliet verklaard is, in de schuldsaneringsregeling zit of onder meerderjarigenbewind gesteld is.

Geschreven naar de stand van zaken op 1 februari 2023.